FELSEFEYE GEL

  Evet sevgili dostlar.. Bugün de sizlere Skolastik dönemin bir başka büyük filozofu Duns Scotus’u anlatalım diyorum. Scotus 1270 yılında İskoçya’da doğdu. Daha sonra Paris’e yerleşti. 1308 yılında da orda oldu. 38 gibi genç bir yaşta yani.. Scotus Fransisken tarikatına mensup bir din adamı ve filozof. Diğer Fransisken din adamları gibi akıldan ziyade inanca önem verdi. Dominikan rahip Akinolu Thomas’la tartışmalar yaptı. İlk olarak ortaya lekesiz doğum teorisini attı. Neydi bu? Hani Hristiyan inancına göre bütün insanlar doğuştan günahkar doğuyor ya, Adem ile Havva’nın işlediği ilk günahtan dolayı.. Ha dedi işte.. Hz Meryem bundan arınmıştır. Yani o bi istisnadır. Tanrı annesi günahkar olarak doğamaz dedi. Ancak Akinolu Thomas buna karşı çıktı. Meryem de diğer insanlar gibi günahkar doğmuştur, İsa Mesih onu da kurtarmıştır dedi.. Her neyse bunlar tartıştılar bi müddet. Tartışma onlar öldükten sonra da devam etti, ama sonunda Scotus’un taraftarları galip geldi. Kilise 1854 yılı...

  Evet arkadaşlar.. Skolastik dönemin önde gelen filozoflarından Roger Bacon’u anlatalım bugün de sizlere.. Kimdir bu Roger Bacon? 1214 – 1294 yılları arasında İngiltere’de yaşamış Fransisken tarikatına mensup bir filozof. Kendi zamanında değeri fazla bilinmedi ama günümüzde en çok hayranlık duyulan filozoflardan bi tanesi.. Sadece bir filozof değil, matematikçi ve bilim adamıydı da.. Bilimsel bi takım çalışmalar yapıyordu ve onun zamanında bilim demek simya demekti. Simya demekte kara büyü, cadılık falan demekti. O yüzden de sık sık başı belaya giriyordu... Dili de rahat durmuyordu ve sürekli dönemin dokunulmaz otoritelerini eleştiriyordu ve bu yüzden de başı sürekli olarak belaya giriyordu. Gözetim altına alınıyor, sürgüne yollanıyor, hapse falan atılıyordu.. En son kilisenin ne kadar cahil olduğunu anlatan bi kitap yazıyor ve iyice kızdırıyor insanları. Bunu hapse atıyorlar ve tam 14 sene yatıyor.. Düşünün.. 14 sene sonra serbest kalıyor ama çok geçmeden de ölüyor.. Yani yakma...

Evet arkadaşlar.. Ortaçağ felsefesinde önemli bir tartışma olan ve de ciddi sonuçları olan bir tartışmayı size anlatmak istiyorum şimdi.. Tümeller tartışması.. Şimdi tümel nedir? Ya da diğer adıyla evrensel.. Öncelikle bir tanım verelim: Tümel, birden fazla bireyde (tikelde) ortak olan, onları kapsayan ve tanımlayan genel kavram veya özelliklerdir. Evet hiçbi şey anlamadınız değil mi? Anlamazsınız tabi… Zaten anlamadığınız için ben bu yazıyı yazıyorum… Şimdi tek tek gidelim.. İlk evela şu birey, ya da tikel kavramını ele alalım. Tikel dicem bundan sonra. Çünkü tikel kelimesi genel olarak felsefi eserlerde daha çok kullanılıyor… Tikel şu: Bir türe ait olan bir birey… Tek kişi, ya da tek varlık, ya da tek şey… Neyse artık.. Mesela senin kedin Tekir bir tikeldir.. Kedi türüne ait bir tikeldir… Bak şimdi kedi türü dedik ya, işte bu kedi türü dediğimiz olay bir tümel olmakta.. Yani kedilik tümeli.. Yani kedi türüne ait bütün bireyler onları kedi yapan ortak özelliklere sahiptir....

  Evet Arkadaşlar.. Şimdi geldik Skolastik dönemin en önemli filozofuna.. Akinolu Thomas’a... Akinolu 1225 yılında İtalya’da doğuyor ve 1274 yılında yine İtalya’da ölüyor. Tabiki kendisi aynı zamanda da bir din adamı.. 1322 yılında da aziz ilan ediliyor.. 14. Yüzyıldan itibaren Akinolu Thomas’ın görüşleri kilisenin resmi teolojisi olarak kabul edilmiştir. Bugün halen onun eserleri Katolik eğitim kurumlarında temel kaynaklar arasında yer alır. Onun en bilinen eseri Summa Theologica Hristiyan teolojisinin kapsamlı bir özeti olarak kabul edilir ve bugün bile teoloji öğrencileri için temel bir başvuru kaynağıdır. Yani Akinolu Thomas bugün hala etkisini sürdüren bir filozoftur. Plato gibi, Aristo gibi. Akinolu tam bir Aristo hayranıydı. Hatta fanatiğiydi. Hristiyan teolojisiyle Aristo’nun felsefesini uzlaştırmaya çalışmıştır. Ondan sonra da Aristo Hristiyan dünyasında bir aziz hatta bir peygamber derecesine yükseltilmiş ve Aristo’nun eleştirilmesi dahi kafirlik ve sapkınlık olarak...